Gerçekçi olmayan düşünce biçimlerine sahip olan kişilerde kaygının ortaya çıkması daha muhtemel bir süreçtir. Bunaltıya eğilimli kişilik yapısı (mükemmeliyetçi, rekabetçi) olanlarda ise daha sık ortaya çıkmaktadır. Aynı zamanda sosyal çevrenin beklentileri ve baskısı da önemli etkenlerden birkaçıdır. Bu gibi etkenler neticesinde sınav kaygısı kişiyi daha fazla etkisi altına alır ve kontrol edilemez bir duruma doğru sürüklemeye başlar. Kişi bu durum ile nasıl baş edeceğini bilemeyebilmekte ya da bu kaygı durumunu yönetemeyebilmektedir.

Sınav kaygısının oluşmasında etkisi olan olumsuz otomatik düşünceler nelerdir?

‘Sınava hazır değilim’, ‘Bu bilgiler çok gereksiz ve saçma. Nerede ve ne zaman kullanacağım ki?’, ‘Sınavlar niye yapılıyor , ne gerek var?’, ‘Bu bilgiler gelecekte benim işime yaramaz’, ‘Sınava hazırlanmak için gerekli zamanım yok ki!’, ‘Bu konuları anlayamıyorum, aptal olmalıyım’, ‘Ben zaten bu konuları anlamıyorum’, ‘Biliyorum, bu sınavda başarılı olamayacağım’, ‘Sınav kötü geçecek’, ‘Çok fazla konu var, hangi birine hazırlanayım?’ sıklıkla gözlenebilen olumsuz otomatik düşüncelerdir.

Alternatif düşünceler nelerdir?

‘Yapmam gereken nedir?’, ‘Yapabildiğimin en iyisini yapabilirim?’, ‘Olabilecek en kötü şey ne’, ‘Dünyanın sonu değil, telafisi var’, ‘Bunda başarısız olmam her zaman olacağım anlamına gelmez’, ‘Yeterli zamanımın olmadığı doğru ancak olan zamanımı en etkili şekilde nasıl kullanabilirim?’, ‘Tüm kaynakları çalışamasam bile önemli bölümlere öncelik vererek sınava hazırlanabilirim, hiç olmazsa bu bölümlerden puan kazanırım’, ‘Başarırsam hayatımın önemli bir dönüm noktasını aşacağım’, ‘Başarısız olmam tembel ve beceriksiz olduğumu göstermez.’ ‘Daha fazla çalışmam gerektiği anlamına gelir’, ‘Zamanı kendi yararıma kullanmak benim elimde’ kaygıyla başa çıkmak için geliştirilebilecek alternatif düşüncelerdir.

Sınav kaygısıyla başa çıkma yolları nelerdir?

Düşünce ve inançları sorgulamak (gerçekçi olmayan düşünme alışkanlıklarını farklı bir gözle yeniden değerlendirmek), nefes alma egzersizleri, gevşeme egzersizleri, kaygıyı bastırmaya değil, onu kabul etmeye ve tanımaya çalışmak, düşünceleri durdurma tekniği, dikkatini başka noktalara odaklama tekniği kullanılabilecek başa çıkma yollarıdır. Bunun dışında düşünceleri durdurma, dikkatini başka noktalara odaklama durumları da işe yarar teknikler arasında yer almaktadır.

Sınav Kaygısı Yaşayan Çocuğu Olan Anne Babalar Ne Yapmalıdır?

Sınav kaygısı, anne-babaların, çocuklarının sağlığı için dikkat etmesi ve özen göstermesi gereken bir konudur. Anne-babaların çocuklarının sınav kaygısı ile ilgili yapmaları ve yapmamaları gereken bazı davranışlar vardır:

Anne-babalar sınav kaygısı yaşayan çocuklarının her zaman yanında olmalıdır ve destek vermelidir. Sınav sonucu ne olursa olsun her zaman onu sevdikleri ve gücendikleri belirtilmelidir. Ancak çocuğa verilen destek çok fazla baskı kurmadan ve çocuğu boğmadan yapmaları önemlidir. Sınav kaygısı yalarken sinirli ve alıngan bir yapıdan olan çocuk ailesinin bu ilgisini boğucu olarak algılayabilmektedir.

Anne-babaların en sık yaptığı hayatlardan biri çocuklarının sınava çalışma programlarını kendi sorumluluklarının altına almalarıdır. Oysaki sınav hazırlık sorumluluğunun çocuğa bırakılması, sınavla ilgili kendini daha konsantre ve iyi hissetmesini sağlayacaktır.

Ebeveynler çocuklarını iyi tanımalı ve beklentilerini buna göre oluşturmalıdır. Sözel zekası daha gelişmiş olan bir çocuğun mühendis olmasını beklemek ve bunun için baskı kurmak son derce yanlış olacak ve çocukların kaygı ve korku duymasına neden olacaktır.

Ebeveynlerin, çocuklarını yaşıtlarıyla kıyaslamaması da özgüvenlerinin kırılmaması açısından önemlidir.

Kaygı tamamen kötü ya da tamamen iyidir demek doğru değildir, nedeni ise kaygının 0 ile 100 arasında bir çizelgede olmasıdır. Yani değişkendir…